สาวน้อยแห่งท้องทะเล
Women in the sea
นางเงือก หรือในภาษาอังกฤษเรียกว่า Mermaid เป็นอมนุษย์ที่มีตำนานปรากฏแทบทุกมุมโลก โดยตามตำนานความเชื่อดั้งเดิมที่เล่าสืบต่อกันมานั้นกล่าวกันว่า นางเงือกเป็นหญิงสาวสวยที่มีเรือนร่างครึ่งบนเป็นคนครึ่งล่างเป็นปลา เส้นผมยาวพลิ้วไหว มักชอบขึ้นจากน้ำมานั่งร้องเพลงและหวีผมด้วยหวีทองคำในคืนพระจันทร์เต็มดวง ว่ากันว่าเสียงร้องของนางนั้นมีความไพเราะและมีพลังอนุภาคอย่างมาก แต่มักจะล่อลวงให้นักเดินเรือไปสู่ความตาย โดยการตกอยู่ในมนต์เสน่ห์แห่งสุ่มเสียงนั้นจนเดินเรือออกนอกเส้นทางจนชนโขดหินจมเรืออับปางทิ้งลงสู่ห้วงมหาสมุทรในที่สุด
นักเดินเรือและกะลาสีเรือทั่วโลกมักยกย่องให้นางเงือกเป็นเสมือนเทพธิดาแห่งท้องทะเล เพราะหยดน้ำตาของนางเงือกจะกลายเป็นไข่มุกที่สามารถคุ้นครองนักเดินเรือให้ปลอดภัยจากปีศาจร้ายได้ เรือเดินสมุทรบางลำได้แกะสลักหัวเรือเป็นรูปนางเงือก แต่บ้างก็ว่าเป็นนางเงือกนั่นแหละที่เป็นปีศาจร้าย เพราะนางมักล่อลวงให้เรือเดินสมุทรพบกับสุดจบจากเสียงที่อ่อนหวานไพเราะนั้นกลับกลายเป็นเสียงหวีดร้องโหยหวน แล้วเหล่าบรรดานางเงือกก็ต่างพากันจมเรือและนำร่างของนักเดินเรือไปเป็นอาหาร ช่างเป็นความตายที่แอบแฝงกับความงดงามจอมปลอมเสียจริง
ส่วนมากตำนานนางเงือกของฝั่งตะวันตกมักเป็นที่รู้จักมากกว่าฝั่งตะวันออกอย่างแถบเอเชียบ้านเรา แต่ถึงกระนั้นก็มิได้หมายความว่าทางเอเชียและเมืองไทยเราจะไม่มีตำนานเกี่ยวกับนางเงือกเลย ถ้าจะพูดถึงนางเงือกในเมืองไทยที่โด่งดังที่สุดคงไม่พ้นวรรณคดีเรื่อง พระอภัยมณี ที่ประพันธ์โดยกวีเอกท่านสุนทรภู่ ที่ได้พรรณนาถึงลักษณะรูปโฉมอันงดงามของนางเงือกสาว หรือแม้กระทั้งวรรณคดีอมตะอย่าง รามเกียรติ์ ก็ได้กล่าวถึงนางเงือกที่มีนามว่า สุวรรณมัจฉา ราชธิดาของทศกัณฐ์กับนางปลาในตอนจองถนน นางเป็นเงือกที่มีความงดงามมาก โดยมีการพรรณนารูปลักษณ์เอาไว้ดังนี้
"เห็นเจ้าเยาวลักษณ์ ผิวพักตร์ดั่งเทพอัปสร
แน่งน้อยนิ่มเนื้ออรชร ให้อาวรณ์ในองค์วนิดา
งามทั้งกิริยามารยาท ท่วงทีฉลาดแหลมหลัก
งามทรงงามองค์งามพักตร์ ให้จำเริญรักพันทวี"
ตามตำนานพื้นบ้านของไทยในแต่ละภูมิภาคนั้นก็มีการกล่าวขานถึงเงือกเอาไว้ อย่างภาคใต้ จ.สงขลา มีความเชื่อดั้งเดิมที่เล่ากันสืบเนื่องมาว่า ทะเลสาบสงขลายังมีนางเงือก หรืออันที่จริงแล้วคือ ผีนางเงือก อาศัยอยู่ เมื่อจันทร์เพ็ญเต็มดวงส่องแสงทอประกายกับพื้นน้ำ ผีนางเงือกจะขึ้นมานั่งหวีผมอยู่บนโขดหิน บ้างก็เล่าว่าหากมีผู้มาพบเห็นนางจะทิ้งหวีและกระจกทองคำเอาไว้ แต่จะตามไปเข้าฝันคนผู้นั้นให้นำมาคืน มิเช่นนั้นจะพบกับภัยพิบัติ แต่บางตำนานก็กล่าวว่าเงือก-งู-นาค เป็นอมนุษย์ประเภทเดียวกัน ส่วนภาคกลางก็มีภาพจิตรกรรมฝาผนัง ที่วัดตรีทศเทพวรวิหาร กรุงเทพฯ เป็นภาพวาดร่วมสมัยช่างผู้วาดได้นำเอาทั้งลักษณะรูปแบบดั้งเดิมของนางเงือกมาผสานเข้ากันกับการใช้วิถีชีวิตแบบสมัยใหม่ โดยสังเกตได้จากภาพที่ลูกเงือกดูดนมจากขวดนมและปลาที่มีใบหน้าเป็นมนุษย์แต่สวมแว่นดำ
นอกจากนี้นางเงือกยังได้รับความนิยมมากขึ้นในยุคปัจจุบันมีการสร้างเป็นภาพยนตร์และการ์ตูนมากมาย แต่เรื่องที่โด่งดังเป็นที่รู้จักมากที่สุดคือ Little Mermaid ที่ ณ เวลานี้ได้กลายเป็นการ์ตูนอมตะตลอดกาล นอกจากนี้ร้านค้ารวมถึงผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้นำเอาภาพลักษณ์ของเงือกมาใช้เป็นแบรนด์สินค้า ขอยกตัวอย่างที่เรารู้จักกันดีคือ ร้านกาแฟสตาร์บัคส์ (Starbucks) โดยทางร้านต้องการให้ผู้ที่พบเห็นโลโก้นั้นเกิดความรู้สึกถึงการผจญภัย แฝงไว้ด้วยปริศนาให้ขบคิดถึงที่มาและความหมาย จึงทำให้นางเงือก ณ ปัจจุบันนี้นอกจากเป็นหญิงสาวแห่งท้องทะเลแล้วยังคงเป็นสิ่งที่แทนการผจญภัยอีกด้วย
นางเงือกมีจริงหรือไม่ เป็นเพียงตำนานเรื่องเล่า หรือแค่นิทานก่อนนอนเท่านั้นหรือ? เรื่องทั้งหมดก็ยังคงเป็นปริศนาให้ผู้คนในยุคหลังได้ตามหาความเร้นลับของนางงามแห่งท้องทะเลกันต่อไป
Written by R-Yong
นางเงือก หรือในภาษาอังกฤษเรียกว่า Mermaid เป็นอมนุษย์ที่มีตำนานปรากฏแทบทุกมุมโลก โดยตามตำนานความเชื่อดั้งเดิมที่เล่าสืบต่อกันมานั้นกล่าวกันว่า นางเงือกเป็นหญิงสาวสวยที่มีเรือนร่างครึ่งบนเป็นคนครึ่งล่างเป็นปลา เส้นผมยาวพลิ้วไหว มักชอบขึ้นจากน้ำมานั่งร้องเพลงและหวีผมด้วยหวีทองคำในคืนพระจันทร์เต็มดวง ว่ากันว่าเสียงร้องของนางนั้นมีความไพเราะและมีพลังอนุภาคอย่างมาก แต่มักจะล่อลวงให้นักเดินเรือไปสู่ความตาย โดยการตกอยู่ในมนต์เสน่ห์แห่งสุ่มเสียงนั้นจนเดินเรือออกนอกเส้นทางจนชนโขดหินจมเรืออับปางทิ้งลงสู่ห้วงมหาสมุทรในที่สุด
นักเดินเรือและกะลาสีเรือทั่วโลกมักยกย่องให้นางเงือกเป็นเสมือนเทพธิดาแห่งท้องทะเล เพราะหยดน้ำตาของนางเงือกจะกลายเป็นไข่มุกที่สามารถคุ้นครองนักเดินเรือให้ปลอดภัยจากปีศาจร้ายได้ เรือเดินสมุทรบางลำได้แกะสลักหัวเรือเป็นรูปนางเงือก แต่บ้างก็ว่าเป็นนางเงือกนั่นแหละที่เป็นปีศาจร้าย เพราะนางมักล่อลวงให้เรือเดินสมุทรพบกับสุดจบจากเสียงที่อ่อนหวานไพเราะนั้นกลับกลายเป็นเสียงหวีดร้องโหยหวน แล้วเหล่าบรรดานางเงือกก็ต่างพากันจมเรือและนำร่างของนักเดินเรือไปเป็นอาหาร ช่างเป็นความตายที่แอบแฝงกับความงดงามจอมปลอมเสียจริง
ส่วนมากตำนานนางเงือกของฝั่งตะวันตกมักเป็นที่รู้จักมากกว่าฝั่งตะวันออกอย่างแถบเอเชียบ้านเรา แต่ถึงกระนั้นก็มิได้หมายความว่าทางเอเชียและเมืองไทยเราจะไม่มีตำนานเกี่ยวกับนางเงือกเลย ถ้าจะพูดถึงนางเงือกในเมืองไทยที่โด่งดังที่สุดคงไม่พ้นวรรณคดีเรื่อง พระอภัยมณี ที่ประพันธ์โดยกวีเอกท่านสุนทรภู่ ที่ได้พรรณนาถึงลักษณะรูปโฉมอันงดงามของนางเงือกสาว หรือแม้กระทั้งวรรณคดีอมตะอย่าง รามเกียรติ์ ก็ได้กล่าวถึงนางเงือกที่มีนามว่า สุวรรณมัจฉา ราชธิดาของทศกัณฐ์กับนางปลาในตอนจองถนน นางเป็นเงือกที่มีความงดงามมาก โดยมีการพรรณนารูปลักษณ์เอาไว้ดังนี้
"เห็นเจ้าเยาวลักษณ์ ผิวพักตร์ดั่งเทพอัปสร
แน่งน้อยนิ่มเนื้ออรชร ให้อาวรณ์ในองค์วนิดา
งามทั้งกิริยามารยาท ท่วงทีฉลาดแหลมหลัก
งามทรงงามองค์งามพักตร์ ให้จำเริญรักพันทวี"
ตามตำนานพื้นบ้านของไทยในแต่ละภูมิภาคนั้นก็มีการกล่าวขานถึงเงือกเอาไว้ อย่างภาคใต้ จ.สงขลา มีความเชื่อดั้งเดิมที่เล่ากันสืบเนื่องมาว่า ทะเลสาบสงขลายังมีนางเงือก หรืออันที่จริงแล้วคือ ผีนางเงือก อาศัยอยู่ เมื่อจันทร์เพ็ญเต็มดวงส่องแสงทอประกายกับพื้นน้ำ ผีนางเงือกจะขึ้นมานั่งหวีผมอยู่บนโขดหิน บ้างก็เล่าว่าหากมีผู้มาพบเห็นนางจะทิ้งหวีและกระจกทองคำเอาไว้ แต่จะตามไปเข้าฝันคนผู้นั้นให้นำมาคืน มิเช่นนั้นจะพบกับภัยพิบัติ แต่บางตำนานก็กล่าวว่าเงือก-งู-นาค เป็นอมนุษย์ประเภทเดียวกัน ส่วนภาคกลางก็มีภาพจิตรกรรมฝาผนัง ที่วัดตรีทศเทพวรวิหาร กรุงเทพฯ เป็นภาพวาดร่วมสมัยช่างผู้วาดได้นำเอาทั้งลักษณะรูปแบบดั้งเดิมของนางเงือกมาผสานเข้ากันกับการใช้วิถีชีวิตแบบสมัยใหม่ โดยสังเกตได้จากภาพที่ลูกเงือกดูดนมจากขวดนมและปลาที่มีใบหน้าเป็นมนุษย์แต่สวมแว่นดำ
นอกจากนี้นางเงือกยังได้รับความนิยมมากขึ้นในยุคปัจจุบันมีการสร้างเป็นภาพยนตร์และการ์ตูนมากมาย แต่เรื่องที่โด่งดังเป็นที่รู้จักมากที่สุดคือ Little Mermaid ที่ ณ เวลานี้ได้กลายเป็นการ์ตูนอมตะตลอดกาล นอกจากนี้ร้านค้ารวมถึงผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้นำเอาภาพลักษณ์ของเงือกมาใช้เป็นแบรนด์สินค้า ขอยกตัวอย่างที่เรารู้จักกันดีคือ ร้านกาแฟสตาร์บัคส์ (Starbucks) โดยทางร้านต้องการให้ผู้ที่พบเห็นโลโก้นั้นเกิดความรู้สึกถึงการผจญภัย แฝงไว้ด้วยปริศนาให้ขบคิดถึงที่มาและความหมาย จึงทำให้นางเงือก ณ ปัจจุบันนี้นอกจากเป็นหญิงสาวแห่งท้องทะเลแล้วยังคงเป็นสิ่งที่แทนการผจญภัยอีกด้วย
นางเงือกมีจริงหรือไม่ เป็นเพียงตำนานเรื่องเล่า หรือแค่นิทานก่อนนอนเท่านั้นหรือ? เรื่องทั้งหมดก็ยังคงเป็นปริศนาให้ผู้คนในยุคหลังได้ตามหาความเร้นลับของนางงามแห่งท้องทะเลกันต่อไป
Written by R-Yong
