คำว่าป่าช้าเป็นคำโบราณ ที่เกิดจากการเอาคำว่า “ป่า” ที่มีความหมายว่าสถานที่ที่มีของอย่างเดียวกันมาก ๆ มาประสมรวมกับคำว่า “ช้า” หยาบ ชั่ว เลว ทราม ซึ่งหมายถึงสิ่งที่ไม่ดี สิ่งที่น่ารังเกียจ กลายเป็นคำใหม่ที่มี ความหมายใหม่ที่หมายถึงที่ฝังศพหรือที่เผาศพ แล้วเอามาผสมกับคำว่า ฝรั่ง ซึ่งเป็นคำที่คนไทยใช้เรียกชนชาติ ตะวันตกหรือพวกผิวขาว รวมกันเป็นคำว่า ป่าช้าฝรั่ง ที่หมายถึง ที่ฝังศพของชาวตะวันตก
เมื่อครั้งฝรั่งเศสยึดเมืองจันทบุรีได้จัดตั้งกองทหารขึ้น 2 แห่ง คือ ที่ค่ายทหารที่เมืองจันทบุรีมีกำลังทหาร 1 กองพัน แห่งหนึ่ง กับที่ค่ายทหารเรือที่ปากน้ำแหลมสิงห์มีกำลังทหาร 1 กองร้อย อีกแห่งหนึ่ง ซึ่งยึดอยู่ตั้งแต่ พ.ศ. 2436 – 2447 ในระยะเวลายาวนานเป็นระยะเวลานานถึง 11 ปี เช่นนี้ทหารของฝรั่งเศสซึ่งมีทั้งเป็นชาวฝรั่งเศส ประมาณ 60-70 คน และชาวญวนประมาณ 600 คน ก็มีการเสียชีวิตของทหารฝรั่งเศสที่มายึดเมืองจันทบุรีอยู่บ้าง
กองทหารฝรั่งเศสได้ทำสุสานเป็นที่ฝังศพทหารไว้ 2 แห่ง คือที่เมืองจันทบุรีได้ทำสุสานไว้ที่ริมถนนหน้า บริเวณค่ายทหาร (บริเวณหอทะเบียนที่ดินหลังเก่า พ.ศ.2458-2522) กับที่ปากน้ำแหลมสิงห์ อีกแห่งหนึ่ง ถ้าตายใน ค่ายทหารที่เมืองจันทบุรีก็นำไปฝังไว้ที่สุสานเมืองจันทบุรี ถ้าตายที่กองทหารปากน้ำแหลมสิงห์ก็นำไปฝังไว้ที่ปากน้ำ แหลมสิงห์
ต่อมา พ.ศ.2447 เมื่อฝรั่งเศสถอนทหารออกจากเมืองจันทบุรี โดยฝรั่งเศสขอที่ดินบริเวณปากน้ำแหลมสิงห์ ตั้งแต่ป้อมรักษาการณ์รวมทั้งตึกแดงไปจนหมดแหลม
ในวันที่ 15 มกราคม พ.ศ.2447 พระยาศรีสหเทพ พิจารณาว่าที่ดินตั้งแต่ป้อมรักษาการณ์ไปจนสุดปลาย แหลมทีปากน้ำฝั่งตะวันออกเป็นที่ดีที่งาม ตรงนี้ฝรั่งเศสปลูกตึกชั้นเดียวต่ำ ๆ ไว้หลังหนึ่ง แต่เป็นตึกดี สิ่งของที่สร้าง ตึกนี้เป็นต้นว่า อิฐ กระเบื้อง ปูน ขื่อโครงหลังคาเป็นของจากฝรั่งเศสทั้งสิ้น ที่แหลมนี้เป็นที่บังลมทอดเรือได้ทุกฤดู ถ้า จำเป็นจะต้องให้ฝรั่งเศสจะเป็นที่น่าเสียดายอย่างยิ่ง ถ้าการพอจะแก้ไขได้ไม่ต้องให้โดยประการใดควรจัดโดยเต็มกำลัง แต่ถ้าเป็นการจำเป็นก็ควรให้แต่ครึ่งแหลม รักษาอีกครึ่งหนึ่งไว้ แล้วขุดคูหรือทำรั้วกั้นเสียให้เป็นเขต
พระยาศรีสหเทพได้ขอทำความตกลงเรื่องที่ดินที่ปากน้ำแหลมสิงห์ใหม่คือ ที่ฝังศพที่ฝังศพที่ปากน้ำแหลม สิงห์มี 2 แห่ง คือ ศพฝรั่งฝังที่เชิงเขาแหลมสิงห์ฝั่งแม่น้ำฟากตะวันตก เป็นเนื้อที่ยาว 9 วา 2 ศอก กว้าง 8 วา แห่ง หนึ่ง ที่ฝังศพญวนนั้นอยู่ชายทะเลฝั่งฟากตะวันออก เป็นเนื้อที่ยาว 21 วา กว้าง 4 วา 2 ศอก แห่งหนึ่ง ที่ 2 รายนี้เป็น ที่ป่าว่างเปล่าควรตกลงกันตามเนื้อที่นั้นได้
ในที่สุดที่ดินที่ปากน้ำแหลมสิงห์นั้น ฝรั่งเศสได้เขตอยู่ห่างทางตะวันออกของตึกแดงขยายเส้นเขื่อนทางตลิ่ง ตัดแหลมตรงทางตะวันออกเฉียงเหนือไปทางตะวันตกเฉียงใต้ และที่ฝังศพญวนที่แหลมปากน้ำแหลมสิงห์และที่ฝังศพ คนยุโรปที่เชิงเขาแหลมสิงห์
ป่าช้าฝรั่งที่เขาแหลมสิงห์ ตั้งอยู่ระหว่างวัดเขาแหลมสิงห์และศาลเจ้าพ่อแหลมสิงห์อยู่ห่างจากถนนเส้นทาง ไปวนอุทยานเขาแหลมสิงห์ประมาณ 20 เมตร ลักษณะเป็นเนินดินหลังเต่า มีสัญลักษณ์ไม้กางเขนทำด้วยหินแกรนิต ทรงกลมบนฐานสี่เหลี่ยมหักอยู่บนเนินดิน ที่กางเขนมีสลักชื่อผู้ตายและปี ค.ศ. ไว้ด้วย
ป่าช้าฝรั่งที่เขาแหลมสิงห์ นับเป็นมรดกทางศิลปะวัฒนธรรมและแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ของ จังหวัดจันทบุรีที่ควรอนุรักษ์ไว้เป็นสิ่งเตือนใจถึงการถูกยึดเป็นเมืองประกันของชาติที่เราจำเป็นต้องรักษาเอาไว้ให้ ลูกหลานไม่ให้เป็นเมืองขึ้นหรือถูกยึดไปในเมื่อครั้งวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 ที่ฝรั่งเศสได้ใช้เล่ห์เพทุบายต่างๆ นาๆ ที่จะ ยึดเอาประเทศไทยเป็นเมืองขึ้นให้ได้ฉันใด ประเทศชาติเราต้องไม่ประมาทที่ประชาชนคนไทยมีหน้าที่ป้องกัน ประเทศชาติให้อยู่รอดปลอดภัยฉันนั้น
ปัจจุบัน ป่าช้าฝรั่ง ถูกทอดทิ้งให้รกร้างอยู่ริมทางที่ผู้คนผ่านไปผ่านมามิอาจทราบว่ามีมรดกทาง ประวัติศาสตร์ชื่อว่าป่าช้าฝรั่งอยู่ ณ ที่นี้ เนื่องจากไม่มีป้ายบอก ไม่มีทางเข้า ไม่มีป้านประชาสัมพันธ์ใดๆ ที่จะสื่อสาร ประชาชนรู้เลยแม้แต่ชิ้นเดียว
ข้อมูลจากเวบไซท์ “สถ.ชวนเที่ยว” กรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น
ชื่อแหล่งท่องเที่ยว : ป่าช้าฝรั่ง (หลุมฝังศพนายทหารฝรั่งเศส)
ประเภทสถานที่ท่องเที่ยว: ศิลปะ วัฒนธรรม และแหล่งมรดก
สถานที่ตั้ง : บ้านแหลมสิงห์ หมู่ที่ 1 ตำบลบางกะไชย อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี
หมายเลขติดต่อสอบถาม : 0- 3939 -7905 ต่อ 11
รายละเอียด : ป่าช้าฝรั่ง เป็นหลุมฝังศพนายทหารฝรั่งเศส 1ใน 6 ที่มาประจำการอยู่ในจันทบุรีและตึกแดง ช่วงวิกฤติ ร.ศ.112
การเดินทาง : จากสะพานสมเด็จพระเจ้าตากสิน เลี้ยวซ้ายประมาณ 500 เมตร
อ้างอิง
- เว็บไซต์ สถ.ชวนเที่ยว” กรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น
- เว็บไซต์ https://www.gutenberg.org/files/46559/46559-h/46559-h.htm
- จดหมายเหตุความทรงจำสมัยที่ฝรั่งเศสยึดจังหวัดจันทบุรี ปี พ.ศ.2436-2447 โดย หลวงสาครคชเขตต
